21.yüzyılın ilk çeyreğinde, dijital dönüşüm ve yapay zekâ teknolojileri, toplumsal, ekonomik ve siyasi yapıları köklü bir şekilde değiştiriyor. Bu dönüşüm sürecinde, Türkiye de yapay zekâ alanında önemli adımlar atarak global rekabet gücünü artırmayı hedefliyor. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (UYZS) 2021-2025 ve 2024-2025 Eylem Planı, ülkemizin bu alandaki yol haritasını çiziyor. Bu yazıda, Türkiye’nin Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi’nin ana hatlarını ve bu strateji kapsamında belirlenen hedefleri, konuyla ilgili soruları cevaplayarak detaylı bir şekilde incelemeye çalıştım. Ayrıca, yapay zekâ teknolojilerinin toplumsal ve ekonomik yapıya entegrasyonunu nasıl hızlandırmayı planlandığı ve bu alanda uluslararası iş birliklerini nasıl güçlendirileceği konusunun cevaplarını da bu yazıda bulabileceğinizi düşünüyorum. Yazının asıl amacı son kullanıcı olarak sizlerin sorabileceğiniz soruların yanıtlarını, Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (UYZS) 2021-2025 ve 2024-2025 Eylem Planı içerisinden çıkartıp özet olarak vermektir.
UYZS, Türkiye’nin yapay zekâ teknolojilerinden maksimum fayda sağlaması ve bu alanda sürdürülebilir bir ekosistem oluşturması amacıyla kapsamlı bir vizyon sunuyor. Strateji, yapay zekâ uzmanlarının yetiştirilmesi ve istihdamının artırılmasından, araştırma ve yenilikçiliğin desteklenmesine, kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişimin sağlanmasından, sosyoekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemelere kadar geniş bir yelpazede hedefler içeriyor.
Genel Bilgilendirme
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi’nin (UYZS) amacı nedir?
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi’nin (UYZS) amacı, Türkiye’nin yapay zekâ alanında global rekabet gücünü artırmak ve bu alanda sürdürülebilir bir ekosistem oluşturmaktır. Strateji, yapay zekâ teknolojilerinin ekonomiye, topluma ve kamu hizmetlerine entegre edilmesini ve bu sayede refah seviyesinin yükseltilmesini hedeflemektedir. Ayrıca, Türkiye’nin yapay zekâ alanında önde gelen ülkeler arasında yer alması ve bu teknolojilerin etik ve sorumlu bir şekilde kullanılması için gerekli düzenlemelerin yapılması amaçlanmaktadır.
UYZS’nin hazırlanmasındaki temel motivasyonlar nelerdir?
UYZS’nin hazırlanmasındaki temel motivasyonlar, yapay zekâ teknolojilerinin hızla gelişmesi ve bu teknolojilerin ekonomik, sosyal ve politik yapı üzerinde büyük etkiler yaratmasıdır. Türkiye, bu dönüşümden maksimum fayda sağlamak ve yapay zekâ alanında güçlü bir konum elde etmek için stratejik bir plan oluşturma gerekliliğini hissetmiştir. Ayrıca, dijital dönüşüm sürecinin hızlanması ve ulusal güvenlik, ekonomik kalkınma ve toplumsal refahın artırılması gibi amaçlar da stratejinin hazırlanmasında önemli motivasyonlar arasında yer alır.
Stratejinin hangi tarihler arasında geçerli olduğu belirtilmiştir?
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (UYZS), 2021-2025 yılları arasında geçerlidir. Bu dönemde, belirlenen hedefler doğrultusunda çeşitli eylem planları ve projeler hayata geçirilecektir.
UYZS’nin ana vizyonu nedir?
UYZS’nin ana vizyonu, çevik ve sürdürülebilir bir yapay zekâ ekosistemi oluşturarak Türkiye’yi küresel ölçekte değer üreten bir ülke haline getirmektir. Bu vizyon, “Dijital Türkiye” ve “Millî Teknoloji Hamlesi” hedefleri doğrultusunda, yapay zekâ teknolojilerinin ekonomik büyüme, toplumsal refah ve ulusal güvenlik alanlarında etkin bir şekilde kullanılmasını amaçlamaktadır.
Stratejik Öncelikler ve Amaçlar
UYZS’de belirlenen stratejik öncelikler nelerdir?
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi’nde belirlenen stratejik öncelikler, Türkiye’nin yapay zekâ alanındaki yetkinliğini artırmak ve bu teknolojilerin topluma fayda sağlamasını amaçlayan altı ana başlık altında toplanmıştır:
- Yapay Zekâ Uzmanlarını Yetiştirmek ve Alanda İstihdamı Artırmak: Yapay zekâ uzmanlarının eğitimi ve istihdam olanaklarının artırılması.
- Araştırma, Girişimcilik ve Yenilikçiliği Desteklemek: Yapay zekâ araştırmalarını ve yenilikçi projeleri teşvik etmek.
- Kaliteli Veriye ve Teknik Altyapıya Erişim İmkânlarını Genişletmek: Yapay zekâ projeleri için gerekli veri ve altyapının sağlanması.
- Sosyoekonomik Uyumu Hızlandıracak Düzenlemeleri Yapmak: Yapay zekâ teknolojilerinin toplumsal ve ekonomik yapıya entegrasyonunu kolaylaştırmak.
- Uluslararası Düzeyde İş Birliklerini Güçlendirmek: Yapay zekâ alanında uluslararası iş birliklerini artırmak ve Türkiye’nin global rekabet gücünü yükseltmek.
- Yapısal ve İş Gücü Dönüşümünü Hızlandırmak: Yapay zekâ teknolojilerinin iş gücü ve endüstriyel yapıya entegrasyonunu hızlandırmak.
Bu stratejik öncelikler kapsamında kaç amaç ve tedbir belirlenmiştir?
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi kapsamında belirlenen stratejik önceliklere yönelik olarak toplamda 24 amaç ve 119 tedbir belirlenmiştir. Bu amaçlar ve tedbirler, stratejinin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için gerekli eylemleri ve sorumlu kurumları tanımlamaktadır.
Stratejinin uygulanmasında hangi kurumlar sorumludur?
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi’nin uygulanmasında birincil sorumluluk, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na aittir. Bunun yanı sıra, stratejinin farklı eylemleri için çeşitli kamu kurumları, üniversiteler, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları da sorumluluk üstlenmiştir. Örneğin, TÜBİTAK, Yükseköğretim Kurulu (YÖK), Milli Eğitim Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı gibi kurumlar, stratejinin belirli bölümlerinde önemli roller üstlenmektedir.
Yapay Zekâ Uzmanlarını Yetiştirmek ve İstihdamı Artırmak
Yapay Zekâ uzmanlarının yetiştirilmesi ve istihdamının artırılması için hangi eylemler planlanmıştır?
Yapay Zekâ uzmanlarının yetiştirilmesi ve istihdamının artırılması için planlanan eylemler şunlardır:
- TechVisa Programı: Yapay zekâ alanındaki yeteneklerin ülkemize çekilmesi için TechVisa Programı kapsamında mekanizmalar oluşturulacaktır.
- Uluslararası Lider/Genç Araştırmacılar ve Sanayi Doktora Programı: Yapay zekâ alanında yetkin işgücünü artırmak amacıyla bu programların destek miktarları ve yararlanan araştırmacı sayısı artırılacaktır.
- Müfredat Güncellemeleri: Yapay zekâ dışındaki bilim alanlarında eğitim programlarına veri bilimi ve yapay zekâ konularının dahil edilmesi sağlanacaktır.
- Yükseköğretim Programları: Orta ve uzun vadeli iş gücü analizleri dikkate alınarak yapay zekâ alanında ön lisans, lisans ve lisansüstü düzeyde programlar açılacaktır.
- Akademik İnsan Kaynağı Gelişimi: Yapay zekâ alanında gerekli akademik insan kaynağı ve bilgi birikiminin (tez, proje, yayın, etkinlik) oluşturulması ve geliştirilmesi için yükseköğretim kurumlarıyla koordinasyon yürütülecektir.
- Sektörel Uygulamalara Dayalı Eğitimler: Yükseköğretim dönemi sırasında veya sonrasında sektörel uygulamalara dayalı temel ve ileri düzeyde yapay zekâ uzmanı yetiştirilmesine yönelik eğitimler verilecektir.
- Sertifika Programları: Yapay zekâ alanında sertifika eğitimi veren özel eğitim kurumları için eğitim programı standartları belirlenecek ve uygulanacaktır.
- Kamu Eğitim Programları: Kamu kurumlarında yetkin personel sayısının artırılması amacıyla ileri analitik ve yapay zekâ ile ilgili eğitim programları yürütülecektir.
- Ulusal Meslek Standartları: Yapay zekâ alanında ulusal meslek standartları ve ulusal yeterlilikler hazırlanacak ve bu kapsamda ölçme değerlendirme altyapısı kurulacaktır.
- Burs Programları: Yapay zekâ alanında devlet burslarıyla yurt dışında lisansüstü öğrenim için kontenjanlar artırılacaktır.
- Müfredat İyileştirmeleri: Mevcut derslerin müfredatları algoritmik düşünme, yapay zekâ teknolojileri ve etik ilkeler ekseninde iyileştirilecek ve dijital içerikler hazırlanacaktır.
- Ortaöğretim Programları: Ortaöğretim seviyesinde yapay zekâ öğretim programı hazırlanacaktır.
- Mesleki ve Teknik Eğitim: Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarına yönelik yapay zekâ öğretim programı ve dijital içerik hazırlanacaktır.
- Öğretmen Eğitimi: Öğretmenlerin yapay zekâ alanında hizmet içi eğitimlerle farkındalıkları ve kapasiteleri artırılacaktır.
- HİSAR Projesi: HİSAR Projesi kapsamında eğitici eğitimi tamamlanacaktır.
- Öğrenme Analitiği Platformu: Öğrenmenin geliştirilmesi için ekosistemin iyileştirilmesine yönelik öğrenme analitiği platformu oluşturulacaktır.
- Öğrenci Eğitimi: HİSAR Projesi kapsamında öğrenci eğitimi tamamlanacak ve sosyal etkinlikler düzenlenecektir.
- Dijital Beceri Eğitimleri: Algoritmik düşünme, kodlama ve yapay zekâ uygulamalı eğitim konularında dijital becerileri geliştirmeye yönelik eğitimler ve içerikler hazırlanacaktır.
- Yarışmalar: Dijital teknolojilerin yaygınlaştırılmasına yönelik farkındalık artırıcı yarışmalar düzenlenecektir.
TechVisa Programı kapsamında neler yapılacaktır?
TechVisa Programı kapsamında, yapay zekâ alanındaki yeteneklerin Türkiye’ye çekilmesi için çeşitli mekanizmalar oluşturulacaktır. Bu mekanizmalar, yabancı yapay zekâ uzmanlarının ülkemize gelip çalışmasını kolaylaştırmak ve Türkiye’de yapay zekâ ekosistemine katkıda bulunmalarını sağlamak amacıyla tasarlanacaktır.
Uluslararası Lider/Genç Araştırmacılar ve Sanayi Doktora Programı destekleri nasıl artırılacaktır?
Uluslararası Lider/Genç Araştırmacılar ve Sanayi Doktora Programı destekleri, yapay zekâ alanındaki yetkin iş gücünü artırmak amacıyla genişletilecektir. Bu kapsamda:
- Destek miktarları artırılacak.
- Bu programlardan yararlanan araştırmacı sayısı artırılacaktır.
- Araştırmacıların uluslararası düzeyde rekabet edebilir hale gelmeleri için ek kaynaklar ve fırsatlar sunulacaktır.
Araştırma, Girişimcilik ve Yenilikçiliği Desteklemek
Yapay Zekâ araştırmaları ve yenilikçiliği desteklemek için hangi önlemler alınacaktır?
Yapay Zekâ araştırmaları ve yenilikçiliği desteklemek için aşağıdaki önlemler alınacaktır:
- Uzman Komite Kurulması: Yerli olarak geliştirilecek üretken yapay zekâ modellerine (örneğin, büyük dil modelleri) ilişkin teknik ve etik standartları belirlemek ve bu süreci yönetmek üzere uzman bir komite kurulacaktır.
- Türkçe Büyük Dil Modeli (BDM): Türkçe büyük dil modeli geliştirilecek ve bu modelin geliştirilmesinde gönüllü katılımcıların da yer alacağı bir topluluk oluşturulacaktır.
- Ulusal Yarışmalar: Yapay zekâ ekosisteminin geliştirilmesi amacıyla yerli üretken yapay zekâ uygulamalarına yönelik ulusal yarışmalar düzenlenecektir.
- KOBİ Destek Programı: Yurt içinde yapılan AR-GE çalışmaları sonucunda ortaya çıkan yapay zekâ ürün ve çözümlerinin KOBİ’ler tarafından kullanılmasını teşvik edecek destek programı hayata geçirilecektir.
- Fikri Mülkiyet Rehberi: Yapay zekâ tarafından oluşturulan içeriğin fikri mülkiyet haklarının açıklığa kavuşturulması amacıyla rehber hazırlanacak ve yapay zekâ ürünlerinin patentlenebilmesine ilişkin standartlaştırma çalışmaları yapılacaktır.
- Ulusal ve Uluslararası Firmalar için Envanter: Türkiye’de faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası firmalara ve ürünlere yönelik envanter oluşturulacak ve deneyimli girişimler ile kurumsal firmaların ve yatırımcıların bir araya getirildiği etkinlikler düzenlenecektir.
- Küresel Teknoloji Firmaları için Mekanizma: Küresel teknoloji firmalarının yapay zekâ alanındaki AR-GE faaliyetlerini Türkiye’de yürütmesine yönelik özel bir mekanizma kurgulanacaktır.
- Doktora Sonrası Araştırma Bursları: Yapay zekâ alanında çalışan araştırmacılar için yurt içi ve yurt dışı doktora sonrası araştırma burs programları ile destek sağlanacaktır.
- Yapay Zekâ Ekosistem Çağrıları: TÜBİTAK tarafından yapay zekâ ekosisteminin geliştirilmesi amacıyla özel çağrılar yapılacaktır.
- Girişim Sermayesi Fonları: Girişim sermayesi fonları ile işbirlikleri geliştirilecektir.
- Mükemmeliyet Merkezleri: Sektörlere özgü tematik kümeler ve mükemmeliyet merkezlerinin kurulması teşvik edilecektir.
Türkçe büyük dil modeli (BDM) geliştirilmesi süreci nasıl ilerleyecektir?
Türkçe büyük dil modeli (BDM) geliştirilmesi süreci, gönüllü katılımcıların da yer alacağı bir topluluk oluşturularak ilerleyecektir. Bu topluluk, Türkçe dil modeli geliştirme sürecine katkıda bulunacak ve ekosistemin genel katkısını alacaktır. Bu model, Türkçe dilinde daha iyi hizmet verecek yapay zekâ uygulamalarının geliştirilmesini sağlayacaktır.
Yerli üretken yapay zekâ uygulamalarına yönelik ulusal yarışmalar nasıl düzenlenecektir?
Yerli üretken yapay zekâ uygulamalarına yönelik ulusal yarışmalar, yapay zekâ ekosisteminin geliştirilmesi amacıyla düzenlenecektir. Bu yarışmalar, yapay zekâ alanında yenilikçi projeleri teşvik etmek, genç girişimcileri desteklemek ve yerli yapay zekâ çözümlerinin geliştirilmesini sağlamak amacıyla organize edilecektir. Yarışmalar sayesinde başarılı projeler ödüllendirilecek ve ticarileştirilmesi teşvik edilecektir.
Kaliteli Veriye ve Teknik Altyapıya Erişim
Kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişim imkanlarını genişletmek için hangi adımlar atılacaktır?
Kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişim imkanlarını genişletmek için aşağıdaki adımlar atılacaktır:
- İşlemci Altyapısı: Yapay zekâ ürün ve çözümleri ile üretken yapay zekâ modellerinin geliştirilmesi amacıyla Türkiye’yi küresel bir oyuncu haline getirecek işlemci altyapısına yönelik ihtiyaç analizi yapılacak ve kapasite geliştirilecektir.
- Merkezi Kamu Veri Alanı: Kamu kurum ve kuruluşlarının sahip olduğu verilerin envanteri çıkarılarak “Merkezi Kamu Veri Alanı” kurulacak ve bu verilerin araştırmacıların ve teknoloji geliştiricilerin kullanımına sunulması için mekanizmalar geliştirilecektir.
- Ortak Teknik Referans Mimarisi: Yapay zekâ alanındaki gereksinimler değerlendirilerek yüksek başarımlı hesaplama (YBH) altyapıları için ortak teknik referans mimarisi oluşturulacaktır.
- Veri Yönetişimi Düzenlemeleri: Yapay zekâ ekosisteminde veri yönetişimine yönelik düzenlemeler iyileştirilecektir.
“Merkezi Kamu Veri Alanı” ne anlama gelmektedir ve nasıl oluşturulacaktır?
“Merkezi Kamu Veri Alanı,” kamu kurum ve kuruluşlarının sahip olduğu verilerin organize bir şekilde toplanması, saklanması ve araştırmacılar ile teknoloji geliştiricilerin kullanımına sunulması için oluşturulan merkezi bir platformdur. Bu alanın oluşturulması için şu adımlar atılacaktır:
- Veri Envanteri Çıkarılması: Kamu kurum ve kuruluşlarının sahip olduğu tüm verilerin envanteri çıkarılacaktır.
- Merkezi Altyapı Kurulması: Bu verilerin merkezi bir yapıda toplanması ve saklanması için gerekli altyapı kurulacaktır.
- Erişim Mekanizmaları Geliştirilmesi: Araştırmacıların ve teknoloji geliştiricilerin bu verilere erişimini sağlayacak mekanizmalar geliştirilecektir.
- Veri Paylaşımı ve Anonimleştirme: Verilerin paylaşımı sırasında gizlilik ve güvenlik ilkelerine uygun olarak anonimleştirme ve veri koruma yöntemleri uygulanacaktır.
Bu adımlar sayesinde araştırmacılar ve geliştiriciler, merkezi bir platform üzerinden kaliteli ve güvenilir kamu verilerine erişim sağlayarak çalışmalarını daha etkili bir şekilde yürütebileceklerdir.
Sosyoekonomik Uyumu Hızlandıracak Düzenlemeler
YZ sistemlerinin sosyoekonomik uyumu için hangi düzenlemeler yapılacaktır?
Yapay Zekâ sistemlerinin sosyoekonomik uyumu için yapılacak düzenlemeler şunlardır:
- Ulusal Düzenleme: Yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesi, kullanılması ve piyasaya arzını düzenleyen uluslararası normlar ile uyumlu ulusal düzenlemeler yapılacaktır.
- Yapay Zekâ Okuryazarlığı Seferberliği: Toplumun genç kesimlerine yapay zekâ bilinci aşılamak ve bu konuda farkındalığı artırmak amacıyla Yapay Zekâ Okuryazarlığı Seferberliği başlatılacaktır.
- Yapay Zekâ Atölyeleri: BİLSEM’lere (Bilim ve Sanat Merkezleri) yapay zekâ atölyeleri kurulacak, dijital eğitsel oyun yarışmaları düzenlenecek ve bu etkinliklerin etki analizleri yapılacaktır.
- Hukuki Değerlendirme Rehberi: Yapay zekâ uygulamaları için hukuki değerlendirme rehberi hazırlanacaktır.
- Etki Analizi Çerçevesi: Yapay zekâ değer ve ilkelerinin etkilerini analiz edecek bir çerçeve oluşturulacaktır.
- Denetim Araçları: Güvenilir yapay zekâ sistemlerinin denetimi için gereken araçlar geliştirilecektir.
- Algoritmik Hesap Verebilirlik: Yapay zekâ yaşam döngüsündeki işlevsel operasyonları kapsayan “algoritmik hesap verebilirlik” ile ilgili denetim rehberleri hazırlanacak ve uygulama temelli teknik denetimler yapılacaktır.
- Sosyal ve Beşeri Bilimler Projeleri: Yapay zekâ tabanlı sosyal ve beşeri bilimler projeleri desteklenecektir.
- Resmî İstatistik Programı: Yapay zekâ alanında uluslararası platformlarda benimsenen istatistikler ve ulusal politikalar incelenerek gerekli görüldüğünde Resmî İstatistik Programı güncellenecektir.
- Sosyo-ekonomik Etki Ölçümü: Yapay zekânın sosyo-ekonomik etkilerini ölçmek amacıyla uluslararası çalışmalardaki göstergelere yönelik araştırma ve analiz çalışmaları yürütülecektir.
- YZ Etki Analizi Raporları: Yapay zekâ teknolojilerinin sektörler üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla sektörel raporlar hazırlanacak ve belirli aralıklarla güncellenecektir.
Yapay Zekâ Okuryazarlığı Seferberliği nedir ve nasıl uygulanacaktır?
Yapay Zekâ Okuryazarlığı Seferberliği, toplumun genç kesimlerine yapay zekâ bilinci aşılamak ve bu konuda farkındalığı artırmak amacıyla başlatılan bir girişimdir. Bu seferberlik kapsamında:
- Eğitim Programları: Gençlere yönelik yapay zekâ eğitim programları düzenlenecek ve okullarda yapay zekâ ile ilgili dersler verilecektir.
- Farkındalık Kampanyaları: Yapay zekâ teknolojilerinin toplum üzerindeki etkileri hakkında farkındalık artırıcı kampanyalar düzenlenecektir.
- Atölye ve Seminerler: Gençler için yapay zekâ atölyeleri ve seminerleri düzenlenerek, bu alandaki bilgi ve becerileri artırılacaktır.
- Dijital Kaynaklar: Yapay zekâ konularında dijital eğitim materyalleri ve kaynaklar hazırlanarak gençlerin kullanımına sunulacaktır.
Bu adımlar sayesinde, gençler yapay zekâ teknolojilerini daha iyi anlayacak, bu alanda yetkinlik kazanacak ve yapay zekânın toplumsal etkileri konusunda bilinçleneceklerdir.
Uluslararası İş Birliklerini Güçlendirmek
Uluslararası düzeyde yapay zekâ alanındaki iş birlikleri nasıl güçlendirilecektir?
Yapay zekâ alanındaki uluslararası iş birliklerini güçlendirmek için aşağıdaki adımlar atılacaktır:
- Uluslararası YZ Çalışmaları Takip ve Koordinasyon Komitesi: Yapay zekâ alanındaki uluslararası çalışmaları takip etmek, Türkiye’nin bu çalışmalara etkin katılımını sağlamak ve katkı vermek amacıyla bir komite kurulacaktır.
- Türki Cumhuriyetlerle İş Birliği: Türkçe büyük dil modellerinin (BDM) geliştirilmesi için Türki Cumhuriyetlerden veri temin edilecek ve geliştirilen modelin Türki Cumhuriyetlerde kullanımı için iş birliği mekanizmaları oluşturulacaktır.
- Bilgi ve Tecrübe Paylaşımı: Kendi büyük dil modelini geliştiren ülkeler veya bu alandaki küresel firmalarla bilgi ve tecrübe paylaşımına yönelik iş birlikleri geliştirilecektir.
- Verinin Serbest Dolaşımı: Verinin güven içerisinde serbest dolaşımına ilişkin çalışmalar takip edilecek ve bu konuda uluslararası normlarla uyum sağlanacaktır.
- Diaspora ile İş Birliği: Türk diasporasında yapay zekâ alanında çalışan akademisyenler ve uzmanlar ülkemiz yapay zekâ ekosistemi ile buluşturulacaktır.
- Öğrenci ve Personel Değişim Programları: Yapay zekâ alanında yükseköğretim öğrenci ve personel değişim faaliyetleri desteklenecektir.
Uluslararası YZ Çalışmaları Takip ve Koordinasyon Komitesi’nin görevi nedir?
Uluslararası YZ Çalışmaları Takip ve Koordinasyon Komitesi’nin görevi, yapay zekâ alanındaki uluslararası gelişmeleri yakından izlemek ve Türkiye’nin bu çalışmalara aktif katılımını sağlamak için koordinasyonu sağlamaktır. Komitenin başlıca görevleri şunlardır:
- Uluslararası Gelişmeleri Takip Etmek: Yapay zekâ alanındaki uluslararası çalışmalar ve trendler hakkında bilgi toplamak.
- Türkiye’nin Katılımını Sağlamak: Türkiye’nin bu çalışmalara etkin katılımını sağlamak ve ülkemizin çıkarlarını gözetmek.
- İş Birliklerini Teşvik Etmek: Uluslararası iş birliklerini teşvik ederek Türkiye’nin yapay zekâ ekosistemini güçlendirmek.
- Koordinasyon Sağlamak: Yapay zekâ alanındaki uluslararası çalışmaları ve projeleri koordine etmek ve ilgili paydaşlarla iş birliği içinde çalışmak.
Yapısal ve İş Gücü Dönüşümünü Hızlandırmak
Yapısal ve iş gücü dönüşümünü hızlandırmak için hangi önlemler alınacaktır?
Yapısal ve iş gücü dönüşümünü hızlandırmak için aşağıdaki önlemler alınacaktır:
- Kamu YZ Ekosistem Çağrıları: Kamu idarelerinin ihtiyaçlarını sektör uzmanlığı ile eşleştirmek üzere yeni “Kamu YZ Ekosistem Çağrıları” açılacaktır.
- YZ Risk Yönetimi Sistemi Belgelendirme Programı: Yapay zekâ ürünlerinin risk odaklı değerlendirilmesine imkân tanıyan bir belgelendirme programı hayata geçirilecektir.
- Güvenilir Yapay Zekâ Damgası: Yapay zekâ uygulamalarının denetim ve yasal uyumunu sağlamak için bir “Güvenilir Yapay Zekâ Damgası” belgelendirme mekanizması oluşturulacaktır.
- YZ Projeleri ve Uzmanlıkları Envanteri: Kamuda yapay zekâ projelerine ve uzmanlıklarına yönelik dinamik bir envanter oluşturulacak ve güvenilir yapay zekâ uygulamaları için kurumsal kapasite geliştirilecektir.
- Özelleştirilmiş YZ Eğitim Modeli: Yapay zekâ alanında mevcut iş gücünün dönüşümü için özelleştirilmiş bir yapay zekâ eğitim modeli tasarlanacaktır.
- YZ Enstitüsü: Yapay Zekâ Enstitüsü’nün kurumsal kapasitesi tüm ekosistemi destekleyecek şekilde geliştirilecek ve enstitü bünyesinde Temel Yapay Zekâ Araştırma Grubu kurulacaktır.
- Siber Tehditlerle Mücadele: Yapay zekâ ile güçlendirilmiş yeni nesil siber tehditlerin tespit edilmesi, önlenmesi ve etkilerinin azaltılması amacıyla gerekli politika ve mevzuat geliştirme çalışmaları yürütülecektir.
- YZ ve İleri Analitik Proje Yönetim Rehberi: Kurumsal yapay zekâ ve ileri analitik proje yönetim rehberi oluşturulacaktır.
- YZ Olgunluk Modeli: Yapay zekânın potansiyel etkileri ve gerektirdiği yetkinlikler doğrultusunda farkındalık artırıcı eğitim programları uygulanacaktır.
- Ulusal Meslek Standartları: Yapay zekâ alanında ulusal meslek standartları ve ulusal yeterlilikler hazırlanacak ve bu kapsamda ölçme değerlendirme altyapısı kurulacaktır.
- İşsizler için Eğitim Programları: Yapay zekâ nedeniyle istihdam olanakları daralacak işsizlere ve mevcut durumda çalışan kişilere yönelik mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları düzenlenecektir.
- Uzaktan Eğitim ve Çevrim İçi İçerik: Alana özel uzaktan eğitim ve çevrim içi içerik kapasitesi iyileştirilecektir.
- Sektörel Analizler: Yapay zekânın mevcut meslekler ve iş gücü üzerine etkisi sektörel analizlerle tespit edilecektir.
- Yapay Zekâ Portali: TÜBİTAK BİLGEM Yapay Zekâ Enstitüsü yönetiminde “Türkiye Yapay Zekâ Portali” kurulacak ve idame ettirilecektir.
“YZ Risk Yönetimi Sistemi Belgelendirme Programı” nedir ve nasıl uygulanacaktır?
“YZ Risk Yönetimi Sistemi Belgelendirme Programı”, yapay zekâ ürünlerinin risklerini değerlendirmeye yönelik bir belgelendirme programıdır. Bu program, yapay zekâ uygulamalarının güvenilirliğini sağlamak ve riskleri minimize etmek amacıyla tasarlanmıştır. Programın uygulanması şu adımları içerecektir:
- Risk Değerlendirme: Yapay zekâ ürünlerinin potansiyel riskleri değerlendirilecektir.
- Standartlar ve Kriterler: Yapay zekâ uygulamalarının güvenilirliğini ve etik uyumunu sağlamak için gerekli standartlar ve kriterler belirlenecektir.
- Belgelendirme: Belirlenen standartlar ve kriterlere uygun yapay zekâ ürünlerine “YZ Risk Yönetimi Sertifikası” verilecektir.
- Denetim ve İzleme: Sertifikalı yapay zekâ ürünleri düzenli olarak denetlenecek ve performansları izlenecektir.
Bu program, yapay zekâ uygulamalarının güvenli, etik ve sorumlu bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla önemli bir araç olacaktır.
Diğer Önemli Hususlar
YZ alanında GSYH’ye katkının artırılması hedefi nedir?
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi’nin hedeflerinden biri, yapay zekâ alanının Türkiye’nin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ya (GSYH) katkısını %5’e yükseltmektir. Bu hedef, yapay zekâ teknolojilerinin ekonomik büyümeye olan katkısını artırmayı ve bu alanda yapılacak yatırımların ekonomik çıktılara dönüştürülmesini amaçlamaktadır. Yapay zekâ teknolojilerinin üretim süreçlerine, hizmet sektörüne ve diğer ekonomik faaliyetlere entegre edilmesi, verimliliği artırarak ekonomik büyümeye katkı sağlayacaktır.
YZ alanında istihdamın artırılması için hangi hedefler konulmuştur?
Yapay zekâ alanında istihdamın artırılması için belirlenen hedefler şunlardır:
- YZ İstihdamının Artırılması: Yapay zekâ alanında toplam istihdam 50.000 kişiye çıkarılacaktır.
- Kamu İstihdamı: Merkezî ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluşlarında yapay zekâ alanında istihdam edilen personel sayısı 1.000 kişiye çıkarılacaktır.
- Lisansüstü Mezun Sayısının Artırılması: Yapay zekâ alanında lisansüstü düzeyde mezun sayısı 10.000 kişiye çıkarılacaktır.
Bu hedefler, yapay zekâ teknolojilerinin geliştirilmesi ve uygulanması için gerekli insan kaynağının sağlanması amacıyla belirlenmiştir. Bu sayede, yapay zekâ alanında nitelikli iş gücü yetiştirilecek ve sektörün ihtiyaçlarına uygun uzmanlar yetiştirilecektir.
Kaynak Bilgileri
Bu bilgiler 2021-2025 Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi Belgesi ve 2024-2025 Eylem Planı belgelerinden derlenmiştir. Her bir sorunun yanıtı, strateji belgelerindeki ilgili bilgilere dayanmaktadır.
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 2021-2025: https://cbddo.gov.tr/uyzs
Türkiye’nin Yapay Zekâ Vizyonu: 2021-2025 Stratejik Hedefler ve Planlar