Akademik Çalışmalarda Yapay Zeka Kullanımına Dikkat Etmeliyiz

Yüksek lisans döneminde birçok araştırma ve proje ödevi hazırladım. Yalan söylemeyeceğim, bu akademik çalışmalarımda yapay zekadan oldukça faydalandım. Ancak bu süreçte yapay zekanın, “yapay” ve “zeka” kısımlarını ayrı ayrı daha iyi kavramış oldum diyebilirim. Bu nedenle yaşadığım bu deneyimi aktarmak ve özellikle bu tarz çalışmalar için yapay zekadan faydalanan öğrenci ve araştırmacılara dikkat edilmesi gerekenleri belirtmek için deneyimlerimi aktarmak istedim.

Yapay Zekanın “Zeka” Tarafı

Yapay zekanın ne olduğunu herkes az çok biliyor, ancak burada en önemli detay, bizim “insanların” verdiği içeriklerle beslenen ve henüz tam anlamıyla gelişmemiş olan bir teknolojiden bahsetmemiz. İnsanların araştırdıkları, buldukları, tasarladıkları, geliştirdikleri ve yazdıkları her şeyden beslenir ve bunu bizim istediğimiz şekilde düzenli olarak sunar. Bu noktada, “zeka” kavramı buradan gelir diyebiliriz.

Yapay zeka, bir alandaki bilgileri nasıl toplar ve kullanır sorusunun cevabını bir örnek ile anlatmak gerekirse; tıp alanında yapay zeka, tıbbi makalelerden ve hasta kayıtlarından öğrenerek teşhis koyabilir. Fakat bildiğiniz gibi her hastanın geçmişi, biyolojisi ve tedavi süreçlerine vereceği tepki farklı olabilir. Dolayısıyla, bu bilgileri doğru ve etik bir şekilde kullanabilmesi için insan gözetimi şarttır. Aksi halde, hatalı teşhisler veya yanlış tedavi önerileri gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Yapay Zekanın “Yapay” Tarafı

Bu teknolojinin doğal bir zekaya sahip olmadığını biliyoruz. Yapay zeka, insan gibi düşünme, hissetme veya karar verme yetisine henüz sahip değil. Bu teknolojiyi “yapay” yapan da tam olarak budur; yani insanların yazdığı kodlar, oluşturduğu algoritmalar ve verdiği talimatlarla hareket eder. Yapay zeka, bizim hazırladığımız büyük veri setlerinden öğrenir ve belirli kalıpları takip eder. Ancak yaratıcı düşünme veya özgün fikirler üretme yeteneği şu aşamada yoktur. Bu nedenle, bu araçları kullanırken elde ettiğimiz sonuçların doğruluğunu ve güvenilirliğini bizim kontrol etmemiz ve doğrulamamız gerekir. Yapay zekanın sunduğu bilgileri olduğu gibi kabul etmek yerine, eleştirel bir gözle değerlendirmek ve doğrulamak çok önemlidir.

Teknik Detaylar:

Yapay zeka, derin öğrenme algoritmaları ve büyük veri setleri ile çalışır. Bu algoritmalar, veri setlerinde bulunan kalıpları öğrenir ve bu kalıplar üzerinden tahminler yapar. Ancak, bu tahminler her zaman doğru olmayabilir ve algoritmaların öğrenme süreci, veri setlerinin kalitesine bağlıdır. Örneğin, yanlı veya hatalı verilerle beslenen bir yapay zeka, hatalı sonuçlar üretebilir.

Yapay Zeka ile Akademik Çalışmalar Hazırlarken Dikkat Edin

Akademik çalışmalar hazırlarken, genelde öğrenciler yapay zekaya sorular sorup, verdiği cevabı fazla okumadan mantıklı duruyorsa kelimesi kelimesine aynen alıyorlar. Bir nevi kaba tabirle kopyala / yapıştır yapıyorlar. Bu yüzden danışmanları hazırladıkları çalışmaları incelerken bazen mantıksız gelen yerleri veya yazıyla uyuşmayan kaynaklar yakalayabiliyorlar.

Örneğin, yapay zekadan herhangi bir kaynak vermeden, sadece konuyu vererek bir metin hazırlamasını ve metnin altına da kaynak bilgisi ile birlikte kaynaktan aldığı bilginin sayfa numarasını da eklemesini istiyorsunuz. Ortaya çok güzel bir metin çıkartıyor, ancak verdiği kaynağı ve sayfa numarasını araştırdığınızda öyle bir kaynak, yazar ve sayfa numarasının olmadığını fark ediyorsunuz. Yapay zeka, bazen “hallucination” olarak bilinen hatalı bilgi üretme durumları yaşayabilir. Bu nedenle, yapay zekanın verdiği bilgileri her zaman doğrulamak önemlidir. Bu nedenle bu tarz araştırmalar hazırlarken yapay zekayı direkt olarak bu şekilde kullanmanız sizi yanıltabilir ve aynı zamanda yaptığınız araştırmanın doğruluğunu da sorgulanır hale getirir.

Araştırma yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise etik kurallara ve akademik dürüstlüğe vurgu yapmak diyebiliriz. Yapay zekanın sadece bir araç olduğunu ve insan kontrolü ve eleştirisinin önemini unutmamalıyız. Yapay zekayı kullanarak elde edilen bilgileri mutlaka doğrulamalı, alıntıları doğru bir şekilde yapmalı ve kaynak gösterme kurallarına uymalıyız. Bu, akademik dürüstlüğünüzü korumanız ve güvenilir bir çalışma sunmanız açısından kritiktir.

Bu nedenle yapay zeka ile araştırma çalışmaları yaparken kendi sağlamanızı yapmalı ve “tam anlamıyla” yapay zekaya araştırma kaynaklarını siz sağlamalısınız. Aksi takdirde yapay zeka sizi yanıltıcı sonuçlar çıkartır ve çalışmanızı yayınladıktan sonra sizi zor duruma sokabilir, güvenirliliğinizi sarsabilir. Yapay zeka ile nasıl araştırma çalışmaları hazırlanır konusu ayrı bir yazının konusu olacağı için burada değinmeyeceğim. Ancak umarım bu yazıdan kendinize pay çıkartabilirsiniz.